Sách hay làm giáo trình dạy tiếng anh cho người mới bắt đầu tại Việt Nam

Hôm nay mình chia sẻ thực tế cái quá trình mình vật lộn chọn sách dạy tiếng Anh cho mấy bạn mới học ở Việt Nam. Cái này làm điên đầu quá mà phải trải nghiệm mới biết được.

Khởi đầu chật vật

Mới đầu, mình nghĩ "Ầy, sách nào chả được". Tặc lưỡi chọn mấy cuốn nổi tiếng quốc tế. Mua về, hí hửng đem ra lớp dùng cho mấy học viên người Việt hoàn toàn mới bắt đầu.

Vừa mở sách ra dạy được vài buổi, đứa nào đứa nấy nhìn như gà đá lông. Toàn gặp vấn đề này:

• Sách dùng hình ảnh minh họa đồ ăn, địa điểm xa lạ quá. Kiểu sandwich phô mai chảy, cái cửa hàng tạp hóa kiểu phương Tây. Mấy bạn nhìn không hình dung nổi là cái gì.
• Ngữ cảnh ví dụ toàn mấy tình huống "đi du lịch nước ngoài", "đặt phòng khách sạn ở London". Mấy bạn vừa học bảng chữ cái xong, đọc vô thấy đuối luôn.
• Ngữ pháp giảng kiểu nhồi nhét, giải thích rối rắm bằng mớ thuật ngữ khô khan. Học viên ngơ ngác, mắt dán vào sách mà não không vô.

Vỡ lẽ đi tìm sách "của ta"

Thấy học viên ngán ngẩm, mình bắt đầu quay lại từ đầu.

Xách ba lô đi lùng sục hết hiệu sách lớn nhỏ từ đường Nguyễn Huệ tới khu Phố Sách. Lục tung đống giáo trình tiếng Anh cho người mới. Nhìn cuốn nào cũng kêu là "hay", "dễ học".

Mình làm việc thực tế thế này:

• Mở từng cuốn ngẫu nhiên vài trang giữa sách. Coi thử hình ảnh minh họa có gần gũi không? Hình cái phở, cái xe ôm, cái chợ Bến Thành là điểm cộng đầu tiên.
• Nhìn kỹ phần từ vựng mở đầu. Sách nào cho list từ như "bánh mì", "trà đá", "cơm tấm" thay vì "sushi", "croissant" là thấy có cửa.
• Đọc thử phần hội thoại mẫu. Thấy mấy đoạn kiểu "Mai đi học bằng xe buýt hả?", "Ở quận 1 chỗ nào ăn ngon?" là yên tâm phần nào. Chứ toàn "Take the subway to Times Square" thì lại phải bỏ qua.

Lọc ra được "viên ngọc"

Sau một buổi chiều lê chân, mắt hoa cả lên, mới phát hiện ra vài cuốn "trúng tủ":

• Cuốn đầu, hình ảnh đơn giản, toàn cảnh Việt Nam: con đường phố Hà Nội lộn xộn dây điện, cái quán cóc vỉa hè, sinh viên đi xe máy. Nhìn vô là học viên gật gù "à, cái này mình thấy rồi".
• Cuốn thứ hai, phần giải thích ngữ pháp bằng tiếng Việt, ví dụ kèm song ngữ Anh-Việt. Mấy bạn tự đọc ở nhà cũng hiểu sơ sơ. Không phải lên lớp hỏi liên tục như trước.
• Cuốn thứ ba, bài tập thực tế như đi chợ hỏi giá, đặt món ở quán nhậu. Gần gũi hơn mấy bài "order ở quán cà phê Starbucks" trời ơi đất hỡi.

Một số cuốn nữa nhìn quá đẹp, nhiều hình lung linh nhưng… không hợp! Toàn hình ảnh "trời Tây" đẹp nhưng xa lạ, hoặc thiết kế rối mắt chữ nghĩa bay nhảy khắp nơi. Người mới nhìn vào chỉ thấy hoa mắt.

Áp dụng thực tế - Hiệu quả khác hẳn

Chọn được vài cuốn rồi, bắt đầu đem ra dạy thử. Thấy ngay:

• Học viên hào hứng hẳn. Ai cũng reo lên "Trời ơi, trong sách có bánh tráng trộn này!", "Ủa, cái này ra đường hay gặp nè".
• Tập nói dễ vào hơn. Cảm giác như đang tập nói mấy thứ gần gũi quanh mình, không phải "diễn kịch" như trước.
• Mức độ tiếp thu tăng rõ. Bởi vì ví dụ gắn với cuộc sống thật của các bạn, tự khắc hiểu nhanh và nhớ lâu hơn.

Giờ mới thấm: Dạy tiếng Anh cho người Việt mới học, quan trọng nhất là cái sự "gần gũi". Sách đẹp, sách nổi tiếng thế giới mà không gắn được vào bối cảnh sống của học viên thì coi như… công cốc! Tốn tiền tốn thời gian, học viên thì đuối. Bài học đắt giá lắm mới rút ra được cái này.